Tijdens deze sessie interviewt Sabine Tool-Fredriks, Jelle Drijver en Gerard Werkhoven over hun ondernemerschap, het belang van een mentor, de coronacrisis en de scale-up community in Utrecht.
Net als in voorgaande jaren schetst het Comité voor Ondernemerschap in het Jaarbericht de ontwikkelingen in het midden- en kleinbedrijf. Hoewel de impact van de coronacrisis sterk verschilt per bedrijf en sector, roept Het Comité voor Ondernemerschap op om weer vooruit te kijken. Het Jaarbericht werd vanochtend overhandigd in aanwezigheid van Hare Majesteit Koningin Máxima.
Eerder dit jaar stelde het Comité in het advies ‘Versterk fundament ondernemerschap’ dat het moment is gekomen voor veranderingen in het ondernemersklimaat. Daarom werd dit jaar ook gekeken naar mogelijkheden voor verbetering. Dit zijn daaruit de belangrijkste conclusies:
1. Duurzame groei is nodig voor de continuïteit en langetermijnwaardecreatie van elk mkb-bedrijf.
Groei is geen doel op zich. Wel zorgt groei in banen én productiviteit voor het beste uitgangspunt voor mkb-bedrijven. Hierbij gaat het dan wel om ‘gezonde groei’, omdat deze leidt tot toegevoegde waarde, winstgevendheid en investeringsmogelijkheden. Banengroei zonder productiviteitsverbetering zorgt juist voor een daling in de resultaten. Groei voor langetermijnwaardecreatie gaat verder dan gezonde groei en is gericht op ‘brede welvaart’. Dit is duurzame groei. Deze kan de maatschappelijke waarde van het mkb vergroten.
2. De transitie naar een duurzame en digitale economie vereist gerichte investeringen.
Veranderingen zijn nodig om een gunstige positie op de markt te behouden en het concurrentievermogen en het duurzaam groeivermogen in stand te houden. De ontwikkeling van nieuwe ‘groene’ markten biedt kansen voor ondernemers. Toekomstbestendige bedrijven spelen tijdig in op technologische ontwikkelingen en nieuwe verdienmodellen. Het tijdig meebewegen voorkomt hoge kosten op het moment dat overheden genoodzaakt zijn dwingende maatregelen te treffen. Daarom is het van belang dat bedrijven nu nadenken en investeren in verduurzaming.
3. De toegang tot financiering moet worden verbeterd
Het is noodzakelijk dat mkb’ers betere toegang krijgen tot kapitaal in de vorm van zowel vreemd als eigen vermogen. Er is een robuuste en diverse financieringsmarkt nodig, waar naast bancaire financiering ook alternatieve financieringsvormen toegankelijk zijn. Dit is niet alleen van belang voor de ondernemer zelf, maar ook voor de economische dynamiek en het hele ecosysteem van bedrijven. Het Comité stelt voor om via een fonds het eigen vermogen van het mkb te versterken.
4. Investeren in menselijk kapitaal is essentieel
Niet alleen voor de transitie naar een digitale en duurzame economie, maar ook om de arbeidsproductiviteit te verhogen, om ervoor te zorgen dat werknemers wendbaar en duurzaam inzetbaar zijn, en om de mismatch op de arbeidsmarkt te verkleinen. Het Comité onderstreept daarin het belang van ondernemerschapsonderwijs.
5. Dit is hét moment om te digitaliseren!
Digitale voorlopers in het mkb zijn minder hard geraakt dan digitale achterblijvers. Zij komen sterker uit deze crisis. Sommige ondernemers hebben de gevolgen van de coronacrisis benut om innovaties door te voeren en te digitaliseren. Veel bedrijven hebben hun producten of diensten via e-commerce of een online platform kunnen aanbieden. Digitalisering gaat echter niet alleen om e-commerce, maar ook om datagedreven werken en technologieën zoals machine learning en artificial intelligence.
Benieuwd naar het volledige Jaarbericht Staat van het MKB 2021? Lees het volledige rapport hier.
Op 4 maart tijdens Business Boost Live maakt Mona Keijzer staatssecretaris van Economische Zaken en Klimaat de winnaar bekend van de Gouden Groeier. Wie treedt er dit jaar in de voetsporen van Picnic het bedrijf dat vorig jaar winnaar was van de top 250 groeibedrijven? Binnen het businessmodel van Picnic is goed nagedacht over duurzaamheid, zoals het minimaliseren van voedselverspilling en optimaliseren van logistiek. Benieuwd hoe Picnic dat doet?
Diana Destanli had nooit gedacht dat ze op een dag groeiondernemer zou zijn. Wat begon met ‘winkeltje spelen’ is ondertussen uitgegroeid tot een bedrijf met drie bloemenwinkels en een groothandel van waaruit ze 10 supermarkten bevoorraden, met een jaarlijkse stijging van 20% in omzet en 12 werknemers in dienst. Ze vertelt over het prille begin, tegen welke uitdagingen ze aanliep en hoe haar mentor onmisbaar was voor de groei van haar bedrijf.
Scale-ups in Nederland
Occo Roelofsen, lid van het Nederlands Comité van Ondernemerschap en prof.dr. Justin Jansen van de Erasmus Universiteit Rotterdam, lieten in een presentatie zien hoe het op dit moment gesteld is met het groeiondernemerschap in Nederland. Justin Jansen: “Het is belangrijk voor de Nederlandse economie om genoeg bedrijven te hebben die blijven groeien. Hoe meer (snel)groeiende bedrijven, hoe sneller we uit de crisis zullen komen. Toch sluiten ondersteuningsmaatregelen op dit moment niet aan bij de specifieke uitdagingen waar deze groeibedrijven mee te maken hebben. De middelen zijn veelal te generiek.”
Brainstorm
Koningin Máxima nam deel aan het programma in haar hoedanigheid als van lid van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap. Dit comité is ingesteld door de minister van Economische Zaken en Klimaat en zet zich in om het groeipotentieel van het midden- en kleinbedrijf te versterken.
Gouda
Dat deze bijeenkomst plaats heeft gevonden in het gemeentehuis van Gouda, is niet toevallig. In dit gebouw is Grant Thornton (partner van nlgroeit) gevestigd. Grant Thornton en nlgroeit bundelen al 5 jaar hun krachten om proactief bij te dragen aan het groeivermogen en de continuïteit van Nederlandse mkb-bedrijven.
Host van nlgroeit, ondernemer en columnist, Kees de Jong: “De kracht van nlgroeit is de hulp die ondernemers krijgen van ervaren mentoren. Ondernemen en zeker groeien in coronatijd is een uitdaging. Met de snellere toegang tot betere contacten en kennis die men bij nlgroeit van de ervaren mentoren krijgt, behoort groeien zelfs nu tot de mogelijkheden. Er zijn al ruim 400 mentoren aangesloten en 1700 ondernemers gekoppeld aan een mentor.”
nlgroeit
nlgroeit is een initiatief van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, KVK, NLevator en NL2025. Vanaf 13 januari 2016 voert nlgroeit activiteiten uit om MKB-ondernemers te helpen om nog sneller te groeien. Focus ligt op het ontwikkelen van ondernemersvaardigheden die de ondernemer nodig heeft de verschillende groeifases door te komen. In de afgelopen 5 jaar heeft nlgroeit bijna 1700 ondernemers aan een mentor gekoppeld, 2900 ondernemers van elkaar laten leren tijdens peer to peer sessies en ruim 29.000 geïnspireerd tijdens (online) events.
Koningin Máxima spreekt de stakeholders in de zaal toe.
Bron foto: Oscar van der Wijk
Het roepen is één, maar het daadwerkelijk voor elkaar krijgen is veel complexer. Wij werpen nu wat licht op de ‘black box van People & Culture’. Hierin definiëren wij niet twee, maar zeven assen zijn die bepalen of jouw team de ambitieuze doelstellingen kwartaal na kwartaal haalt, ook nu de markt dynamischer is dan ooit. Zij zullen iets anders moeten doen, dus jij ook.;
‘Behouden van mensen’ is te eendimensionaal. Want zeg nou eerlijk, wat heb je aan een grotere groep mensen als ze niet betrokken en met een innovatieve mindset aan je missie werken?;
Of als deze high performers toch een halve dag per week bezig zijn om hun mail en administratie weggewerkt te krijgen?;
Er is wat ons betreft een enorme zorgvuldigheid nodig vanuit je leiderschaps team om je way of working en de structuur waarop je mensen groeien zonder stress te krijgen strak neer te zetten.;
De échte voorsprong op de concurrentie zit in een combinatie van verschillende ontwerpen;
Geschreven door Reindert Kriek, Head of Sales VIE People Rotterdam;
Tijdens het opschalen heb je altijd te maken met groei barrières van jouw workforce. Altijd onverwacht en wanneer jij dat briljante idee hebt om met je bedrijf de markt te verslaan.;
VIE People heeft een growth scan ontwikkeld die inzichtelijk maakt wat je kunt doen om dit te voorkomen. Start de scan en ontvang direct resultaten waar je vandaag nog mee aan de slag kunt.
Als accountant kijk ik altijd reikhalzend uit naar wat onze minister van Financiën uit zijn koffertje tovert op de derde dinsdag van september. Maar met een demissionair kabinet verwacht ik dit keer geen spectaculaire veranderingen in de belastingplannen. Misschien mogen we meer verwachten van dat andere koffertje, dat niet op de 3e maar de 1e dinsdag van september zijn intrede doet op het Binnenhof: het koffertje met duurzame ideeën op duurzame dinsdag. Met het IPCC rapport nog vers op het netvlies zijn die ideeën wat mij betreft belangrijker dan ooit.
Het was een hot topic de afgelopen weken: het IPCC rapport. Je kon geen tv programma kijken of krant openslaan of het ging over de gevolgen van klimaatverandering. Maar de conclusies uit het rapport bevestigen wat we al wisten: het klimaat verandert ongekend snel en de mens is daarvan de oorzaak. Kortom: klimaatverandering is de uitdaging van deze tijd. De grote vraag is: hoe gaan we er nu echt met zijn allen voor zorgen dat we onder de 1,5 graad opwarming blijven?
Bij ondernemers zien wij duurzaamheid toch steeds vaker hoog op de agenda staan. Gelukkig maar, want het klimaatrapport laat duidelijk zien dat verduurzamen geen vrijblijvende optie meer is. We kunnen het niet meer voor ons uitschuiven als een ‘to-do’ op ons actielijstje voor morgen als we het wat minder druk hebben. Overstappen op duurzame energie, een elektrisch wagenpark, minder zakelijk vliegen; het zijn mooie stappen, maar het is nu tijd om eerlijk te kijken of dat goed genoeg is; en waar nodig onze strategie bij te stellen, bijvoorbeeld door daadwerkelijk CO2 doelen stellen in lijn met Parijs. Het IPCC-rapport geeft onze samenleving en dus ook ondernemers een sterkte prikkel om door te pakken met verduurzamen. Is dat makkelijk? Nee zeker niet. Het rapport legt de lat hoog. We weten dat er grote uitdagingen zijn de komende jaren, niet alleen voor ons als maatschappij, maar ook voor het bedrijfsleven.
Meer lezen? Lees hier de volledige blog van Bart Jonker.
Net als in voorgaande jaren schetst het Comité voor Ondernemerschap de ontwikkelingen in het midden- en kleinbedrijf, maar de ‘staat van het mkb’ wordt nu uiteraard voor een belangrijk deel bepaald door de coronacrisis. Het Comité schetst een perspectief van herstel en groei voor zowel ondernemers als overheden. Kort samengevat:
1. Crisis raakt mkb hard en versterkt problemen ‘onder de motorkap’
Het midden- en kleinbedrijf is als motor van de Nederlandse economie hard geraakt door de coronacrisis. Het groeivermogen van het mkb stond al voor de coronacrisis onder druk. Uit eerdere jaarberichten bleek al dat het conjunctureel goed ging, maar ook dat er ‘onder de motorkap’ structurele uitdagingen waren. Ook in 2019 bleven investeringen achter, in innovatie maar ook in menselijk kapitaal en ondernemerschap. De update van het wiel voor duurzame productiviteitsgroei laat zien dat bijna twee derde van het mkb niet investeert in product- of procesinnovatie, terwijl digitalisering en Leven Lang Ontwikkelen (LLO) zeker in het mkb nog te beperkt zijn doorgevoerd.
2. Dit is het moment om structurele problemen aan te pakken
We moeten ons voorbereiden op de volgende fase. De coronacrisis is nog niet voorbij, maar er komt een einde aan. Een ondernemer die vooruitkijkt, neemt nú de beslissingen die helpen om de weg omhoog te vinden, te vervolgen, of juist om het roer om te gooien. Overheden en andere partijen (zoals financiers) moeten hen daartoe faciliteren.
3. Perspectief voor ondernemers: investeren in vernieuwing
Ondernemers kunnen met gerichte investeringen hun kansen verbeteren. Uit analyse van de Rotterdam School of Management (RSM) blijkt dat bedrijven die in bepaalde fasen van hun bestaan stilstaan of krimpen, veerkrachtig zijn en later alsnog productiever kunnen worden. Ook na stagnatie is er een reële kans op herstel en groei. Van de bedrijven die in stagnatie verkeren blijkt gemiddeld 65% in staat om weer te gaan groeien in productiviteit én banen. Het is belangrijk dat zij gebruik maken van de mogelijkheden om hun productiviteit te versterken, bijvoorbeeld op het gebied van innovatie, investeren, gebruik van human capital, managementpraktijken. Gerichte investeringen zijn de sleutel; vooral investeringen in internationalisering en immateriële vaste activa (R&D, software, kennisontwikkeling) zijn doorslaggevend voor het behalen van groei.
4. Perspectief voor overheden: versterken van innovatie, arbeidsmobiliteit en ondernemerschap
Overheden kunnen gerichte verbeteringen aanbrengen in het ondernemersklimaat. De grote verschillen tussen bedrijven maken segmentatie noodzakelijk, dus: maatwerk in maatregelen. Het Comité constateert dat er veel overeenkomsten zijn tussen de aanbevelingen uit het adviesrapport Investeren in herstel en groei van het mkb1 dat het Comité in augustus publiceerde en de steun- en herstelmaatregelen van het huidige kabinet2. De uitdagingen voor het volgende kabinet liggen ‘onder de motorkap’. Hoe kan het ondernemersklimaat op de langere termijn borgen dat er voldoende ruimte is voor investeringen in structureel groeivermogen door innovatie, arbeidsmobiliteit en ondernemerschap?
In het Herstel- en groeiplan van het mkb zijn drie programmalijnen te onderscheiden: investeren in innovatie en groei, ondernemende arbeidsmarkt en productiviteitssprong ondernemers. In het Jaarbericht wordt per programmalijn een aantal verdiepende aanbevelingen gedaan. Benieuwd naar deze aanbevelingen? Lees het hele jaarbericht hier.
In 2000 was zij voor vrijwilligerswerk in Nepal. Dat veranderde haar leven. Ze verloor haar hart aan het land, vanwege de warmte van de mensen en het echte familiegevoel wat daar heerst. Toen 5 jaar later een zilverfabriek waar zij regelmatig cadeaus kocht voor thuis in de problemen kwam, besloot ze een grote stap te maken. “Ik kon op dat moment het risico lopen om ondernemer te worden. Ik had een leuke baan maar het vervulde me niet om aandeelhouders nog rijker te maken. Ik zag onrecht in de wereld en kon een verschil maken.”
“Niet iedereen heeft dezelfde talenten maar iedereen moet wel dezelfde rechten hebben om talent te kunnen ontwikkelen.”
Believe in magic
Hoe het komt dat haar bedrijf een miljoenenbedrijf is geworden? “Het begint allemaal bij kwaliteit en het juiste product. Hoe mooi het verhaal erachter ook is, mensen komen in eerste instantie op je product af. Het moet er mooi uitzien en kwalitatief goed gemaakt zijn. Die kwaliteit bereik je door jarenlang aan je producten te werken en te luisteren naar je klant. Daarna worden klanten extra happy wanneer ze zien dat je echt een purpose hebt.” Waar bij veel bedrijven in de mode de ontwerper lead is, is bij Lania het product een middel en niet het doel zelf. Haar overkoepelende drijfveer: positief bijdragen aan het leven van veel mensen, over de hele wereld, maakt haar onderscheidend in de markt.
“Iedereen heeft het recht om een mooi leven te hebben, waar je ook geboren bent.”
“Verder geloof ik ook erg in het samenwerken met goede mensen. Je team moet kloppen op gedrevenheid voor de missie. Mensen die onze purpose begrijpen. Ik kijk vooral naar persoonlijkheden en gedrag en of dit past bij de kernwaarden van ons bedrijf. Onze vier kernwaarden zijn heilig. Dare to be, connection, believe in magic en never give up. Deze kernwaarden helpen ons ook door crisistijd.”
Lessen van haar ouders
De combinatie van ondernemerschap en iets goed willen doen voor de maatschappij, zat eigenlijk al in haar bloed zonder dat zij dat zelf realiseerde. Haar moeder was jeugdwerker en haar vader was de beste keukenverkoper van het dorp. “Hij gaf veel, zowel aan klanten als zijn werknemers. Hij gaf producten weg maar gaf ook echt persoonlijke aandacht. Hij luisterde naar hen. Klanten kwamen daarom graag bij hem en werknemers bleven loyaal.”
Zelf gelooft Lania ook in geven. Maar zo ontdekte zij, geven en ontvangen moet wel in balans zijn. “In de eerste jaren als ondernemer gaf ik te veel weg. Dat was niet goed voor de toekomst van het bedrijf. Maar geld verdienen sloot in mijn ogen niet aan bij mijn idealen. Echter tijdens de eerste crisis die we meemaakten heb ik geleerd: zonder winst geen lange termijn. En zonder deze winst, zijn er geen banen voor mensen die het hard nodig hebben. Mijn les: geld is niet het doel maar een middel om het te kunnen managen.”
Omdenken in zwaar weer
Op het moment dat we Lania spreken is er een lockdown in Nepal. “We hebben bijna geen aanvoer van onze producten. In de eerste helft van het jaar viel de hele vraagkant weg maar werd er wel voldoende geproduceerd. Nu hebben we tonnen aan orders in de pijplijn, die we niet kunnen uitleveren.” Creativiteit is een belangrijke skill die zij gebruikt om te kunnen overleven in crisistijd, ook in deze situatie. “Ik heb geleerd dat je juist in crisistijd je creativiteit uit de hoge hoed moet halen. Je moet omdenken.”
“We besloten om sieraden te produceren in andere landen naast Nepal. Een uitdaging, want deze nieuwe werkplaatsen moesten wel passen bij onze idealen. Maar het is gelukt. Door nieuwe locaties kunnen we binnenkort aan de grote vraag voldoen. Daarnaast geeft het ons ook mogelijkheden om in de toekomst een grotere productiecapaciteit te hebben en op andere plekken in de wereld werkrelaties op te bouwen. Onze droom is op alle continenten te produceren én te verkopen.
“Ook willen we A Beautiful Story, naast sieradenmerk, als breder lifestylemerk op de kaart zetten. Dat is al langer een wens, maar nu ligt hierop extra focus. We moeten heel snel alternatieven hebben voor als sieraden uit Nepal niet mogelijk zijn. In de enorme pressure cooker van deze covid-19 periode, ontwikkelen we veel nieuwe producten, van wenskaarten, tot tasjes, tot notitieboekjes. Door beide strategieën creëren we wereldwijd meer banen en bewaken we het ambachtelijke handwerk waar veel talent en liefde in zit. Zo zie je maar: een oplossing voor een tijdelijk probleem maakt ons ook sterker voor de toekomst.”
Hulp vragen
Drie keer eerder was het al kantje boord voor A Beautiful Story. Vanwege Lania’s purpose, heeft zij niet opgegeven. “Het was misschien wel makkelijker geweest om failliet te gaan. Maar als je stopt, hebben al die mensen geen inkomen meer.” Hoewel Lania aangeeft altijd alles zelf te willen doen, besloot zij in tijden van zwaar weer hulp te vragen. En die hulp, die kwam uit verschillende hoeken. “In de eerste crisis startte ik een succesvolle crowdfunding campagne. Gedurende de tweede crisis besloot ik een investeerder aan boord te brengen, waardoor we overigens vanaf dat moment een hele harde groei doormaakten. En tijdens de derde crisis, de coronacrisis, heeft de overheid ons een handje kunnen helpen. Daardoor kunnen we de lonen blijven betalen, ook van de mensen in Nepal die nu niet kunnen werken vanwege de lockdown.”
“Mijn ambitie? Dat we in 10 jaar, in kleine stapjes, 10.000 mensen aan een baan hebben geholpen. Op alle continenten.”
Haar twee tips voor ondernemers, vooral gedurende zwaar weer:
Benieuwd naar A Beautiful Story? Bekijk de website.
